Ένας σημαντικός ερευνητής στο αντικείμενο του management, ο Peter Drucker, είχε διατυπώσει την εξής φράση: you can’t manage, what you can’t measure. Κάνοντας μία μικρή παράφραση θα μπορούσαμε να πούμε ότι δεν μπορείς να ξες αν είσαι επιτυχημένος ή όχι, αν δεν έχεις ορίσει ποιος είναι ο στόχος και δεν τον έχεις μετρήσει. Αυτή φράση θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και από έναν αθλητικό επιστήμονα-γυμναστή για να δηλώσει την σημασία της παρακολούθησης των στόχων που έχουν τεθεί στο κομμάτι της αθλητικής ετοιμότητας και απόδοσης.
Τα τεστ φυσικής κατάστασης χρησιμοποιούνται από την αρχή του οργανωμένου αθλητισμού και από όλους τους σύγχρονους αθλητικούς οργανισμούς και αθλητές. Αποτελούν μέρος της αθλητικής προετοιμασίας και έχουν πολύ μεγάλη σημασία για τους προπονητές και τους αθλητές.
Πραγματοποιούνται
-στην αρχή της προετοιμασίας,
- στο τέλος της, μετά από περιόδους διακοπών
- σε τυχαία χρονικά διαστήματα στην αγωνιστική περίοδο
- πριν από σημαντικούς αγώνες
- μετά την ολοκλήρωση κάποιας προπονητικής φάσης.
Μπορεί να είναι εργομετρικά τεστ σε ειδικό εξειδικευμένο κέντρο αξιολόγησης ή στο γήπεδο με χρήση και μη φορητού εξοπλισμού. Επίσης μπορεί να είναι τεστ εύρεσης της μέγιστης επίδοσης του αθλητή στο άθλημά του ή σε μια άσκηση. Ακόμα και ένας αγώνας μικρού ενδιαφέροντας μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώς δείκτης αξιολόγησης της αθλητικής επίδοσης-απόδοσης πριν από αγώνα στόχο (πχ. φιλικά, τουρνουά κλπ). Τέλος μπορεί να είναι ειδικές δοκιμασίες αξιολόγησης λειτουργικότητας, κινητικού ελέγχου, ταχύτητας αντίδρασης ή στάσης σώματος.
Εμφανής διαχωρισμός δεν υπάρχει στην επιστημονική βιβλιογραφία αλλά υπάρχει διάκριση ως προς το αν τα τεστ γίνονται σε ειδικό εργαστήριο ή σε εξωτερικό χώρο με περιορισμένο εξοπλισμό (τεστ πεδίου) και επίσης ανάλογα με το αν μετράνε κάποια παράμετρο της φυσικής κατάστασης (όπως δύναμη, κάθετο άλμα, ταχύτητα) ή αν μετράν άμεσα ή έμμεσα (μέσο πρόβλεψης με ειδικό μαθηματικό μοντέλο) την επίδοση σε συγκεκριμένο άθλημα (για παράδειγμα τεστ 100 μέτρων για να εξακριβωθεί η επίδοση στα 100 μέτρα ή τεστ 30 μέτρων για να προβλεφθεί η επίδοση στα 100 μέτρα μέσω μαθηματικού τύπου).
Τι μας προσφέρουν τα τεστ φυσικής κατάστασης και επίδοσης? Γιατί τα χρησιμοποιούν οι αθλητές?
Η χρησιμότητα των τεστ είναι πολύπλευρη και αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα όπλα στα χέρια του προπονητή για τον σχεδιασμό της προπόνησης.
Γενικά τα οφέλη:
Εξακρίβωση του προπονητικού επιπέδου μίας φυσικής ικανότητας. Δηλαδή μαθαίνουμε τι επίπεδο (τιμή) έχουμε σε μία ή περισσότερες παραμέτρους της φυσικής κατάστασης όπως η αντοχή, η ταχύτητα ή η ταχυδύναμη.
Εξακρίβωση της αθλητικής επίδοσης. Στα αθλήματα τα οποία η κατάταξη σε αγώνες γίνεται με βάση την επίδοση σε χρόνο, απόσταση ή ποιότητα εκτέλεσης.
Σύγκριση των επιδόσεων στα τεστ με άλλους αθλητές ίδιας ηλικίας, ίδιου επιπέδου ή φύλου, συμπαίκτες ή αθλητές άλλων αθλημάτων
Εξακρίβωση αν η προπόνηση έχει αποτελέσματα. Αυτό γίνεται με την εκτέλεση τεστ πριν την εφαρμογή του προγράμματος και στο τέλος του. Η σύγκριση μας δείχνει αν ήταν αποτελεσματικό το πρόγραμμα προπόνησης.
Έλεγχος αθλητικής ετοιμότητας. Σε περιόδους μετά από διακοπές ή μετά από τραυματισμό ή μετά από την προετοιμασία τα τεστ φυσικής κατάστασης και επίδοσης μας δείχνουν σε τι κατάσταση βρίσκεται ο αθλητής έτσι ώστε να σχεδιαστεί ανάλογα το πρόγραμμα
Έλεγχος κατάστασης κόπωσης ενός αθλητή – πρόληψη υπερπροπόνησης. Με την διενέργεια ειδικών τεστ συχνά (ακόμα και πριν το κυρίως μέρος της προπόνησης) ή την συμπλήρωση ερωτηματολογίων δημιουργείται μία βάση δεδομένων στην οποία μπορεί να ανατρέξει ο προπονητής ή ο αθλητής για να προσαρμόσει ανάλογα το πρόγραμμα και να αποφευχθούν δυσάρεστες συνέπειες .
Έλεγχος σύστασης σώματος αθλητή ή βιοχημικών δεικτών ή καρδιαναπνευστικής αντίδρασης στην προπόνηση και την ξεκούραση έτσι ώστε να υπάρχει εικόνα της επιτυχίας της διατροφής και της υγείας του αθλητή.
Εξακρίβωση αν έχει μαθευτεί καλά μία νέα κίνηση ή αν έχει βελτιωθεί συγκεκριμένα η τεχνική, μετά από σύγκριση με παλαιότερες προσπάθειες.
Πρόληψη τραυματισμών. Ειδικά τεστ αξιολόγησης μπορούν να μας δείξουν μυϊκές ανισορροπίες, λανθασμένα κινητικά μοτίβα ή μειωμένη κινητικότητα αρθρώσεων. Καταστάσεις που αν διαπιστωθούν έγκαιρα, δημιουργείται η δυνατότητα βελτίωσής τους πριν επέλθει τραυματισμός.
Δίνουν ανατροφοδότηση για να γνωρίζει ο ίδιος συνολικά σε τι κατάσταση βρίσκεται, δίνοντάς του κίνητρο για να αναπτυχθεί εκεί που υπολείπεται
Τα οφέλη που παρουσιάστηκαν παραπάνω, όπως αναφέρθηκε, είναι πολύ σημαντικά για όλους τους αθλητές. Ειδικά στην περίπτωση του ελέγχου της υγείας και της πρόληψης τραυματισμών, η σημαντικότητά τους είναι ξεκάθαρη.
Παράλληλα η χρησιμότητά τους φαίνεται και στην δυνατότητα που δημιουργούν στον προπονητή και αθλητή να ελέγξουν το αποτέλεσμα της προπονητικής παρέμβασης. Στην περίπτωση που δεν είχαν πραγματοποιηθεί τεστ στην αρχή της προπονητικής περιόδου, η συνολική βελτίωση θα στηριζόταν σε εικασίες και όχι πραγματικά δεδομένα. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαθέσιμο τι πήγε καλά και το τι δεν πήγε.
Αυτά έρχονται σε αντίθεση με την επιστημονική εφαρμογή της προπονητικής όπου τα τεστ πριν και μετά από μία προπονητική παρέμβαση, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι.
Τι να προσέξεις όταν εκτελείς τεστ αξιολόγησης απόδοσης και φυσικής κατάστασης στην περίπτωση που γυμνάζεσαι μόνος σου.
Οι επαγγελματίες αθλητές στην πλειοψηφία τους εκτελούν τεστ αξιολόγησης από μία έως αρκετές φορές μέσα στην χρονιά. Χαίρουν υποστήριξης συνήθως από ένα σημαντικό team επαγγελματιών. Ο ερασιτέχνης αθλητής ή ο ελεύθερα ασκούμενος από την μεριά του, δεν έχει αυτή την πολυτέλεια. Αν ανήκεις σε αυτή την κατηγορία πιθανόν να γνωρίζεις την σημασία της εφαρμογής τεστ φυσικής κατάστασης, αλλά η εφαρμογή τους στην πράξη ίσως φαντάζει δύσκολη ή περίπλοκη. Σε κάθε περίπτωση ιδανικό είναι, ανεξάρτητα από το αθλητικό σου επίπεδο, να εκτελείς τεστ με την παρουσία του γυμναστή-προπονητή σου ο οποίος γνωρίζει ποια τεστ να επιλέξει, πως να γίνει η διεξαγωγή τους αλλά και πώς να ερμηνεύσει τα αποτελέσματα. Επίσης υπάρχει η δυνατότητα, αν γυμνάζεσαι μόνος σου, να επισκεφτείς ένα ειδικό κέντρο αθλητικής αξιολόγησης και να πάρεις μέρος σε εργομετρικές μετρήσεις (με το ανάλογο κόστος από 60 έως 200 ευρώ). Ή να επικοινωνήσεις με έναν ειδικό γυμναστή και να εκτελέσετε τεστ πεδίου.
Σχετικά με τεστ πεδίου (αυτά τα οποία μπορείς να εκτελέσεις σε ένα στάδιο ή γυμναστήριο), τα δεδομένα είναι ανάμεικτα. Από την μία υπάρχουν πολλά και διαφορετικά τα οποία βοηθούν στην αξιολόγηση πολλών παραμέτρων με ελάχιστες απαιτήσεις σε εξοπλισμό, με μεγάλη ακρίβεια στα αποτελέσματα. Επίσης παρουσιάζουν πολύ μεγάλη συσχέτιση με τεστ που γίνονται σε ένα εργομετρικό κέντρο με την βοήθεια πολύπλοκου εξοπλισμού. Από την άλλη υπάρχουν πολλά τεστ τα οποία δεν συσχετίζονται άμεσα με παραμέτρους απόδοσης ή η αξιολόγησή τους δεν δείχνει κάτι ξεκάθαρο. Για αυτό είναι χρήσιμο να επιλέξεις τεστ τα οποία είναι έγκυρα και αξιόπιστα.
Συγκεκριμένες οδηγίες :
Επιλογή κατάλληλου τεστ. Δηλαδή ενός τεστ που μετράει αυτό που θες να μετρήσεις. Για παράδειγμα ένα τεστ κάθετου άλματος δεν μπορεί να δείξει αν βελτιώθηκε το άλμα σου κατά μήκος, ή ένα τεστ τρεξίματος 400 μέτρων δεν είναι ενδεικτικό για βελτίωση της γενικής σου αντοχής.
Έλεγχος των συνθηκών διεξαγωγής. Κάθε φορά που κάνεις το ίδιο τεστ πρέπει να είναι ίδιες και οι συνθήκες. Δηλαδή ίδια ώρα της ημέρας, παρόμοια διατροφή πριν τα τεστ, ίδιες ώρες ύπνου, ίδιες ώρες αποχή από προπόνηση, ίδια προθέρμανση καθώς και ίδια σειρά εκτέλεσης των τεστ
Προσοχή στη σειρά εκτέλεσης. Αν εκτελέσεις πάνω από 1 τεστ, βάλε πρώτα αυτά που προκαλούν λιγότερη κόπωση και μεγαλύτερη ποιότητα εκτέλεσης.
Μην κλέψεις. Προφανής σύσταση αλλά πολλές φορές παρασυρόμαστε. Στην περίπτωση που υπερβάλεις στην επίδοσή σου, θα φανεί μικρή βελτίωση πιθανόν στα επόμενα τεστ, οπότε δεν είναι επιθυμητό.
Τήρηση επ’ ακριβώς των κανόνων εκτέλεσης και χρησιμοποίηση του προτεινόμενου εξοπλισμού.
Προσοχή στην μονάδα μέτρησης που χρησιμοποιείται. Για παράδειγμα ένα τεστ μπορεί να είναι σταθμισμένο σε λίβρες αντί για κιλά
Προτίμηση τεστ που δεν απαιτούν μέγιστη προσπάθεια. Αντίθετα προτείνονται τεστ πρόβλεψης μέσω μαθηματικών τύπων καθώς είναι ασφαλέστερα
Μην κάνεις τεστ σε περίπτωση που είσαι άρρωστος ή τραυματισμένος. Στην περίπτωση του τραυματισμού, η αξιολόγηση πρέπει να γίνει από ειδικό επαγγελματία υγείας.
Η φύση κάποιων τεστ απαιτεί την βοήθεια από 2ο ή 3ο άτομο, καθώς η εκτέλεσή τους είναι επικίνδυνη (όπως στην περίπτωση του 1 RM test στις πιέσεις πάγκου)
Τελευταίο και πιο σημαντικό είναι να εκτελείς τεστ μόνο αν έχεις ελέγξει την υγεία σου και έχεις κριθεί υγιής. Σε αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να έχεις άδεια από τον γιατρό σου και να εκτελέσεις με την παρουσία του ή εξειδικευμένων γυμναστών, κατάλληλες δοκιμασίες.
Κλείνοντας, να απολογηθούμε για το ότι δεν συμπεριλάβαμε προτεινόμενα τεστ αξιολόγησης στο άρθρο. Αυτό έγινε εσκεμμένα καθώς είναι ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο και αποτελεί πολύ ενδιαφέρον θέμα για νέο άρθρο μας. Στο συγκεκριμένο άρθρο θέλαμε να επιμείνουμε στην χρησιμότητά τους και στα σημεία προσοχής, τα οποία είναι μείζονος σημασίας κατά την γνώμη μας. Πολλά τεστ μπορείτε να βρείτε διαθέσιμα στο διαδίκτυο, αλλά θεωρούμε ότι πρέπει να γίνονται με παρουσία του γυμναστή-προπονητή σας, για την μέγιστη δυνατή ασφάλεια πρώτα από όλα και μετά την κατάλληλη επιλογή και αξιολόγηση των τεστ. Σε κάθε περίπτωση είναι μία πολύ χρήσιμη προσθήκη στο πρόγραμμα γυμναστικής όλων. Είναι σημαντικό τα αποτελέσματα να παρουσιάζονται με αριθμούς έτσι ώστε να ξέρετε που βρίσκεστε και να μπορείτε να ελέγξετε την πρόοδό σας, μαζί με τις άλλες δυνατότητες που αναφέραμε.
Ευχαριστούμε για τον χρόνο σας
Με εκτίμηση η ομάδα του Workout Intelligence.
Για οποιαδήποτε απορία πάνω στο αντικείμενο μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας και να σας λύσουμε απορίες στο iworkoutintelligence@gmail.com ή στα προφίλ μας στα social @workoutintelligence .
Βιβλιογραφία
1) David H. Fukuda Ph.D. - Assessments for Sport and Athletic Performance-Human Kinetics (2019)
2) American College of Sports Medicine - ACSM’s Exercise Testing and Prescription (2018, LWW)
3) J Castro-Piñero, E G Artero, V España-Romero2F B Ortega, M Sjöström, J Suni, J R Ruiz, Criterion-related validity of field-based fitness tests in youth: a systematic review, 2007, British Journal of sports medicine
4) Study F B Ortega, E G Artero, J R Ruiz, Reliability of health-related physical fitness tests in European adolescents. The HELENA Study, 2008, International Journal of Obesity
5) Matthew T. Mahar, Practical Guidelines for Valid and Reliable Youth Fitness Testing, 2008, Journal of Measurement in Physical Education and Exercise Science
6) NSCA -National Strength & Conditioning Association-Essentials of Strength Training and Conditioning 4th Edition-Human Kinetics (2015)