Ο καρκίνος του μαστού είναι μία πάθηση που επηρεάζει πάρα πολλές γυναίκες σε όλο τον πλανήτη. Λόγω της σημασίας της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης για την νίκη σε αυτή τη μάχη, αφιερώνεται ο μήνας Οκτώβριος σε προσπάθειες ενημέρωσης και πρόληψης αυτής της σοβαρής και συχνής πάθησης. Σε αυτή την μάχη χρήσιμο είναι να χρησιμοποιούμε όλα μας τα όπλα. Η εμφάνιση της νόσου δεν σημαίνει πάντα το τέλος. Η ιατρική κοινότητα τονίζει την σημασία της έγκαιρης διάγνωσης στην αντιμετώπισή της και προσφέρει την δυνατότητα αντιμετώπισης της νόσου σε πρώιμα στάδια. Δικό μας αντικείμενο αποτελεί η γυμναστική. Προσπαθήσαμε να συγκεντρώσουμε όσο γίνεται εγκυρότερες πληροφορίες από την σύγχρονη έρευνα πάνω στην επίδραση της προπόνησης στην υγεία και την λειτουργική ικανότητα ατόμων που έχουν προσβληθεί από την νόσο και συνεχίζουν την μάχη μετά από μαστεκτομή
Μερικές πληροφορίες για τον καρκίνο του μαστού
Ο καρκίνος του Μαστού, σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας (WHO) είναι ο νούμερο 1 καρκίνος που επηρεάζει τις γυναίκες τόσο στις ανεπτυγμένες, όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Σχεδόν 1.7 εκατομμύρια καινούριες περιπτώσεις διαγνώστηκαν το 2012 (2ος συχνότερος καρκίνος συνολικά).Αυτό αντιπροσωπεύει το 12% όλων των καινούριων περιπτώσεων καρκίνου και 25% του καρκίνου στις γυναίκες. Σύμφωνα με τον οργανισμό WCRF είναι η 5η πιο συχνή αιτία θανάτου από όλες τις μορφές καρκίνου στις γυναίκες. Υπάρχει μια αυξητική τάση στην εμφάνιση του, λόγω κυρίως της αύξησης του προσδόκιμου ζωής. Αν και κάποιοι παράγοντες μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη, το κύριο ζήτημα είναι η έγκαιρη διάγνωση του μέσω συχνών μαστογραφιών.
Πληροφοριακά, για κάποιον που δεν γνωρίζει, η βασικότερη προσπάθεια αντιμετώπισης ανάπτυξης της νόσου είναι η εγχειρητική μαστεκτομή. Μια γυναίκα η οποία έχει υποστεί τέτοια επέμβαση συνήθως αντιμετωπίζει κάποιες παρενέργειες κυρίως λόγω της αφαίρεσης τμήματος του λεμφικού συστήματος. Αυτό προκαλεί συνήθως διόγκωση των λεμφαδένων στην περιοχή της μασχάλης και τους ενός ή και των δύο άνω άκρων. Η κατάσταση αυτή έως να εξομαλυνθεί προκαλεί έντονα συμπτώματα πόνου και δυσφορίας σε απλές κινήσεις.
Παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση καρκίνου του μαστού
Σημαντικό ρόλο παίζει η πρόληψη μέσω της μείωσης της κατανάλωσης αλκοολ, και άλλων ουσιών, της αύξησης της σωματικής δραστηριότητας και τη διατήρηση φυσιολογικού βάρους. Παράγοντες οι οποίοι εύκολα μπορούν να αλλαχθούν, επιλέγοντας έναν πιο υγεινό τρόπο ζωής από νεαρή ηλικία. Η συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες και η υγιεινές διατροφικές επιλογές είναι πράγματα που πρέπει να υπάρχουν στην καθημερινή ρουτίνα. Δεν σημαίνει βέβαια ότι είναι αποκλειστικό ότι θα μας κρατήσουν μακριά από την εμφάνιση της νόσου. Παράγοντες όπως η κληρονομικότητα και η τύχη, πολλές φορές καθιστούν ανεπαρκής την άμυνά μας.
Ο ρόλος της άσκησης-φυσικής δραστηριότητας στην εμφάνιση αλλά και την αποκατάσταση από μαστεκτομή.
Σύμφωνα με την έρευνα η άσκηση φαίνεται να παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη αλλά και στην αποκατάσταση ατόμων που αντιμετώπισαν τον καρκίνο του μαστού. Στην αποκατάσταση πέρα από τα οφέλη στην λειτουργία του σώματος παίζει πολύ σημαντικό ρόλο και στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των επιζώντων (ψυχολογία, φυσική επάρκεια, αυτοπεποίθηση, κοινωνικοποίηση). Η
Στην συγκεκριμένη εργασία θα παρουσιαστούν οι μέθοδοι και τα πρωτόκολλα άσκησης που προτείνονται στην σύγχρονη διεθνή βιβλιογραφία στα άτομα που έχουν ξεπεράσει τον καρκίνο του μαστού ή έχουν δεχθεί μαστεκτομή και περιγράφονται στην διεθνή βιβλιογραφία με τον όρο ‘breast cancer survivors’. Ο όρος αυτός είναι γενικός και περιέχει τα άτομα που έχουν ξεπεράσει τον καρκίνο, τα άτομα που έχουν διαγνωστεί και επιβιώνουν ή στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού έχουν κάνει επεμβάσεις αφαίρεσης των μαστών (Renee Twombly, 2014)
Ποιες μορφές άσκησης επιλέγονται σε περιπτώσεις αποκατάστασης μετά από εγχείρηση μαστεκτομής? Ποιες είναι οι επιλογές
Οι επιστήμονες του αντικειμένου έχουν χρησιμοποιήσει κατά καιρούς διάφορα πρωτόκολλα προπόνησης στην προσπάθειά τους να βρουν πιο είναι το ιδανικό σε αυτές τις περιπτώσεις. Ακόμα και σήμερα αυτό το αντικείμενο βρίσκεται υπό συνεχή μελέτη. Σε κάθε περίπτωση φαίνεται ότι ένα συνδυαστικό πρόγραμμα αντοχής και ενδυνάμωσης φέρει να καλύτερα οφέλη. Με άλλα λόγια να υπάρχουν μέσα στην εβδομάδα κάποιες ώρες που αφιερώνονται σε δραστηριότητες αντοχής (έντονο περπάτημα, jogging, ποδηλασία, κολύμβηση κλπ) και σε δραστηριότητες ενδυνάμωσης είτε συμβατικά σε ένα γυμναστήριο με βάρη και μηχανήματα είτε ολιστικά προγράμματα pilates και tai chi.
Να προσθέσουμε ότι πλέον είναι ευρέως διαδεδομένα σε γυμναστήρια και "υβριδικά" προγράμματα όπου συνδυάζονται προπονήσεις ενδυνάμωσης και αντοχής για να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Σημαντικό είναι βέβαια το κάθε άτομο, στα αρχικά στάδια της αποκατάστασης να ακολουθεί ένα κατάλληλο πρόγραμμα αποκατάστασης σύμφωνο με το προπονητικό επίπεδο, τους στόχους και την λειτουργική του κατάσταση. Με σκοπό να είναι η άσκηση ασφαλής και να μειώνεται η έξαρση των συμπτωμάτων.
Ποια οφέλη επιφέρει η προπόνηση σε ένα άτομο που βρίσκεται σε διαδικασία αποκατάστασης μετά από μαστεκτομή?
Η γυμναστική όπως είναι γνωστό επιφέρει πολλά οφέλη στην υγεία και την φυσική κατάσταση ενός ανθρώπου. Οι γυναίκες που έχουν διαγνωστεί και αυτές που έχουν κάνει μαστεκτομή δεν αποτελούν εξαίρεση. Ειδικά στην περίπτωση των δεύτερων υπάρχουν κάποια ειδικά οφέλη που δεν μπορούν να παραληφθούν για την βελτίωση της ποιότητα ζωής. Σε πολλές μελέτες μετά από πολύμηνες παρεμβάσεις βρέθηκε ότι όσες κυρίες συμμετείχαν σε προγράμματα αποκατάστασης βελτίωσαν σημαντικά την δύναμή τους, την καρδιοαναπνευστική αντοχή τους, το λιπιδαιμικό τους προφίλ, την σύσταση σώματος (μείωση λίπους, αύξηση μυικής μάζας), τα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα, την διάθεσή και ψυχολογία τους καθώς και μείωση του πόνου στο άκρο που υπήρχε λεμφοίδημα. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα παρατηρήθηκε και μείωσή του.
Τα παραπάνω στοιχεία υποστηρίζουν και οργανισμοί παγκόσμιας δυναμικής σε θέματα υγείας και προπόνησης όπως το ACSM όπου έχει αφιερώσει σημαντικούς πόρους στην συγκέντρωση πληροφοριών και διάδοσής τους (δείτε το link)
Ποιους χαρακτήρες πρέπει να έχει ένα πρόγραμμα προπόνησης ειδικά σχεδιασμένο?
Οι αθλητικοί και ιατρικοί οργανισμοί έχουν καταλήξει πως πρέπει να είναι δομημένο ένα εβδομαδιαίο πλάνο για να υπάρχουν θετικές επιδράσεις. Δεν παραλείπουν βέβαια να τονίσουν την σημασία της εξατομίκευσης του προγράμματος για κάθε ασθενή και την σημασία του ρόλου ενός εξειδικευμένου γυμναστή. Πρέπει βέβαια παράλληλα να δοθεί έμφαση στην κατάλληλη ρύθμιση της δυσκολίας του προγράμματος στα αρχικά στάδια της αποκατάστασης. Σε γενικές γραμμές πρέπει αν έχεις τους εξής χαρακτήρες :
Συχνότητα : 2-3 φορές την εβδομάδα ενδυνάμωση, 3-5 φορές αερόβια προπόνηση. Σε περίπτωση συνδυασμού 3-5 φορές είναι ιδανικά
Διάρκεια : 20 με 60 λεπτά ανά προπόνηση
Ένταση ενδυνάμωσης : Από 40 έως 80 % της μέγιστης δύναμης
Ποσότητα ενδυνάμωσης : 2-3 σετ, 4-8 ασκήσεις για τις μεγάλες μυικές ομάδες
Ένταση αντοχής : 50 με 80% της μέγιστης καρδιακής συχνότητας. Έχουν μελετηθεί και προγράμματα HIIT αλλά καλό είναι να αποφεύγονται τουλάχιστον σε αρχικά στάδια ή σε περιπτώσεις συνοδών παθήσεων.
Ποσότητα αντοχής : 1-5 σετ από 2 έως 20-30 λεπτά
Ευλυγισία : 5-7 φορές την εβδομάδα
Προτεινόμενα προγράμματα : Συνδυαστικά αντοχής με συμβατική ενδυνάμωση ή ολιστικά προγράμματα pilates, tai chi, yoga
Σύνοψη όσων αναφέραμε
Όπως περιεγράφηκε η άσκηση με οποιονδήποτε χαρακτήρα από αυτούς που αναφέρθηκε έχει ευεργετική επίδραση σε πολλούς δείκτες. Πέρα από τα γενικά οφέλη που φέρνει η άσκηση σε αυτό το τμήμα του πληθυσμού (επιζήσαντες από καρκίνο του μαστού) μεγάλη σημασία έχουν τα εξειδικευμένα οφέλη όπως βελτίωση QOL, βελτίωση δύναμης και κινητικότητας άκρου με λεμφοίδημα, μείωση άγχους. Σημαντικό είναι και το στοιχείο που επιβεβαιώνει ότι η άσκηση με αντιστάσεις δεν επιδεινώνει το λεμφοίδημα. Μεγαλύτερα πλεονεκτήματα φαίνεται να έχει ο συνδυαστικός τρόπος άσκησης αντοχής και αντιστάσεων καθώς συνδυάζονται τα οφέλη των δύο τύπων άσκησης. Τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να αυξάνεται η χρήση προγραμμάτων mind and body για την άσκηση ατόμων με σοβαρές παθήσεις (αυτό φαίνεται από την αύξηση των πρόσφατων μελετών που επιβεβαιώνουν τα οφέλη στους ασθενείς.
Κλείνοντας να ξανατονίσουμε την σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης στην μάχη με αυτή την νόσο. Επίσης να δώσουμε συγχαρητήρια στις κυρίες που είχαμε την τιμή να γυμνάσουμε κατά την φάση αποκατάστασής τους. Σας ευχόμαστε πάντα τέτοια δύναμη και υγεία!!
Ευχαριστούμε για τον χρόνο σας
Από την ομάδα του Workout Intelligence
Βιβλιογραφία
1) Kerry S. Courneya, John R. Mackey, Gordon J. Bell, Lee W. Jones, Catherine J. Field, Adrian S. Fairey Randomized Controlled Trial of Exercise Training in Postmenopausal Breast Cancer Survivors: Cardiopulmonary and Quality of Life Outcomes
2) 2013 Journal of Clinical Oncology 21, no. 9 (May 2003) 1660-1668.
3) Margaret L. McNeely, Kristin L. Campbell, Brian H. Rowe, Terry P. Klassen, John R. Mackey, Kerry S. Courneyav 2006 Effects of exercise on breast cancer patients and survivors: a systematic review and meta-analysis CMAJ vol. 175
4) Donald C. McKenzie, Andrea L. Kalda Effect of Upper Extremity Exercise on Secondary Lymphedema in Breast Cancer Patients: A Pilot Study 2003, Journal of clinical ochology 463-466.
5) Courneya KS Exercise in cancer survivors: an overview of research.2003 Medicine and Science in Sports and Exercise 35(11):1846-1852]
6) Claudio Battaglini; Martim Bottaro; Carolyn Dennehy; Logan Rae; Edgar Shields; David Kirk; Anthony Hackney The effects of an individualized exercise intervention on body composition in breast cancer patients undergoing treatment 2007 Sao Paulo Medical Journal
7) Drouin et al Aerobic exercise training effects on physical function, fatigue and mood, immune status, and oxidative stress in subjects undergoing radiation treatment for breast cancer 2002 Rehabilation Oncology
8) MACVICAR, MARY G. PHD, RN; WINNINGHAM, MARYL L. PHD; NICKEL, JENNIE L. PHD, RN Effects of Aerobic Interval Training on Cancer Patients' Functional Capacity 1989, Nursing Research
9) Victoria Mock,Constantine Frangakis,Exercise manages fatigue during breast cancer treatment: A randomized controlled trial 2004 Psycho-Oncology 10.1002/pon.863
10) Karen M. Mustian Jeffrey A. KatulaDiane L. GillJoseph A. RoscoeDavid LangKaren Murphy Tai Chi Chuan, health-related quality of life and self-esteem: A randomized trial with breast cancer survivors 2004, Supportive Care in Cancer Volume 12, Issue 12, pp 871–876
11) D. C. Nieman, V. D. Cook, D. A. Henson, J. Suttles, W. J. Rejeski, P. M. Ribisl, O. R. Fagoaga, S. L. Nehlsen-Cannarella Moderate Exercise Training and Natural Killer Cell Cytotoxic Activity in Breast Cancer Patients 1995, Int J Sports Med 1995; 16(5): 334-337
12) Bernardine M. Pinto, Georita M. Frierson, Carolyn Rabin, Joseph J. Trunzo, Bess H. Marcus, Home-Based Physical Activity Intervention for Breast Cancer Patients 2005, Journal of clinical oncology, 3577-3587.
13) Kathryn H. Schmitz, Rehana L. Ahmed, Peter J. Hannan and Douglas Yee, Safety and Efficacy of Weight Training in Recent Breast Cancer Survivors to Alter Body Composition, Insulin, and Insulin-Like Growth Factor Axis Proteins, 2005 Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, (14) (7) 1672-1680
14) Alyson J. Littman, authorLisa Cadmus BertramRachel CeballosCornelia M. UlrichJaya RamaprasadBonnie McGregorAnne McTiernan, Randomized controlled pilot trial of yoga in overweight and obese breast cancer survivors: effects on quality of life and anthropometric measures, 2012, Supportive Care in Cancer, Issue 2, pp 267–277
15) Roanne Segal, William Evans, Darren Johnson, Julie Smith, Sal Colletta, Jane Gayton, Structured Exercise Improves Physical Functioning in Women With Stages I and II Breast Cancer: Results of a Randomized Controlled Trial, 2001, Journal of Clinical Oncology 19, no. 3 (February 2001) 657-665.
16) Rehana L. Ahmed, William Thomas, Douglas Yee, Kathryn H. Schmitz,Randomized Controlled Trial of Weight Training and Lymphedema in Breast Cancer Survivors,2006,Journal of Clinical Oncology 24, no. 2765-2772.
17) Tetsuya Ohira M.D., Kathryn H. Schmitz Ph.D.,Rehana L. Ahmed Ph.D., Douglas Yee M.D.Effects of weight training on quality of life in recent breast cancer survivors, 2006, american cancer society 2076–2083
18) Kathryn H. Schmitz, Ph.D., M.P.H., Rehana L. Ahmed, M.D., Ph.D., Andrea Troxel, Sc.D., Andrea Cheville, M.D., Rebecca Smith, M.D., Lorita Lewis-Grant, M.P.H., M.S.W., Cathy J. Bryan, M.Ed., Catherine T. Williams-Smith, B.S., and Quincy P. Greene, Weight Lifting in Women with Breast-Cancer–Related Lymphedema,2009, N Engl J Med ; 361:664-673
19) Kerri M. Winters-StoneEmail authorJessica DobekLillian NailJill A. BennettMichael C. LeoArpana NaikAnna Schwartz , Strength training stops bone loss and builds muscle in postmenopausal breast cancer survivors: a randomized, controlled trial, 2011 , Breast Cancer Research and Treatment 127: 447
20) Kerri M. Winters-Stone Jessica DobekJill A. BennettLillian M. NailMichael C. LeoAnna Schwartz, The effect of resistance training on muscle strength and physical function in older, postmenopausal breast cancer survivors: a randomized controlled trial, 2012, Journal of Cancer Survivorship, volume 6, Issue 2, pp 189–199
21) Adrian S. Fairey, Kerry S. Courneya, Catherine J. Field, Gordon J. Bell, Lee W. Jones, John R. Mackey Randomized controlled trial of exercise and blood immune function in postmenopausal breast cancer survivors, 2005 Journal of Applied Physiology Vol. 98 no. 4, 1534-1540
22) Bobby CheemaauthorCatherine A. GaulKirstin LaneMaria A. Fiatarone Singh, Progressive resistance training in breast cancer: a systematic review of clinical trials, 2007, Breast Cancer Research and Treatment, Volume 109, Issue 1, pp 9–26
23) 21)B. CHEEMA, BIRINDER SINGH; GAUL, CATHERINE A., FULL-BODY EXERCISE TRAINING IMPROVES FITNESS AND QUALITY OF LIFE IN SURVIVORS OF BREAST CANCER, 2006, Journal of Strength & Conditioning Research,
24) Stan, Daniela L.et al Pilates for Breast Cancer Survivors, 2012, Clinical Journal of Oncology Nursing. , Vol. 16 Issue 2, p131-141.
25) Alyson B. Moadel, Chirag Shah, Judith Wylie-Rosett, Randomized Controlled Trial of Yoga Among a Multiethnic Sample of Breast Cancer Patients: Effects on Quality of Life ,2007,Clinical Oncology 25, no. 28 4387-4395.
26) Julienne E. Bower PhD, Deborah Garet MPH, Beth Sternlieb, Patricia A. Ganz MD,Michael R. Irwin MD, Richard Olmstead PhD,Gail Greendale MD, Yoga for persistent fatigue in breast cancer survivors,2012 amaerican cancer society, Volume 118, Issue 15 3766–3775
27) Suzanne C. Danhauer,Shannon L. Mihalko,Gregory B. Russell,Lynn Felder,Gregory B. Restorative yoga for women with breast cancer: findings from a randomized pilot study, 2009, Journal of pscycho-oncology Volume 18, Issue 4 Pages 360–368
28) 26)M. Raghavendra Rao, Nagarathna Raghuram, H.R. Nagendra, Anxiolytic effects of a yoga program in early breast cancer patients undergoing conventional treatment: A randomized controlled trial, 2009, Complementary Therapies in Medicine, Volume 17, Issue 1,9, Pages 1-8
Alyson J. Littman, authorLisa Cadmus BertramRachel CeballosCornelia M. UlrichJaya RamaprasadBonnie McGregorAnne McTiernan, Randomized controlled pilot trial of yoga in overweight and obese breast cancer survivors: effects on quality of life and anthropometric measures, 2012, Supportive Care in Cancer, Issue 2, pp 267–277